برترین پاداش

بسم الله الرحمن الرحیم

 

برترین پاداش

یکی از راه هایی که می توانیم جامعۀ همراه با آرامش داشته باشیم این است که وقتی کسی به انسان خوبی کرد چه عملاً چه لفظاً باید جواب خوبی او را با بهترین روش جبران کرد که این کار موجب محکم شدن دوستی ها و پیوندهاست.

حضرت علی(علیه السلام)می فرمایند:( اِذَا حُیِّیتَ بِتَحِیَّۀٍ فَحَیِّ بِأَحسَنَ مِنهَا، وَ اِذَا أُسدِیَت اِلَیکَ یَدٌ فَکَافِئهَا بِمَا یُربِی عَلَیهَا، وَ الفَضلُ مَعَ ذَلِکَ لِلبَادِی؛ هنگامی که به تو تحیتی گویند به صورتی بهتر پاسخ گوی و هر گاه هدیه ای برای تو فرستند آن را به صورت افزون تر پاداش ده. با این حال فضیلت از آن کسی است که ابتدا کرده است).¹

باید گفت که اخلاق الهی و دینی به انسان یاد می دهد که هیچ کار خوبی را بدون پاداش نگذارد؛ خواه اقدامی عملی باشد خواه سخنی خوب و احترام آمیز باشد که باید در مقابل ، آن کار خوب را با پاداشی بهتر جبران کرد؛ مثلاً اگر کسی برایمان هدیه ای فرستاد ما باید در موقع مناسبی هدیۀ بیشتر و بهتری برای او بفرستیم. که این گونه کارها موجب می شود رابطه و پیوند دوستی و محبّت روز به روز در جامعه زیاد شود و سبب تقویت روحیۀ حق شناسی و حق جویی خواهد شد.

از این رو، اگر کسی شروع کنندۀ کار نیک یا سخن نیکی باشد یک فضیلت اخلاقی خوب دیگری نیز برای خود آشکار می کند که این فضیلت همان تواضع در برابر برادران دینی است و این کار موجب می شود که مورد احترام و اطمینان دیگران قرار بگیرد.

 

 

---

منابع:

1.کتاب نهایۀ الارب نویری،جزءششم.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،379.

درندۀ خطرناک

بسم الله الرحمن الرحیم

درندۀ خطرناک

تمام حیواناتی که در دنیا وجود دارند غذا و آب می خورند و سایر چیزهایی که برای ادامۀ زندگی به آن نیاز دارند انجام می دهند حال آنکه همین حیوانات قادر به نطق نمی باشند و با نبود این صفت در درجۀ پایین تر از انسان قرار می گیرند در مقابل یکی از برترین افتخارات انسان سخن گفتن اوست و با این صفت بر همۀ جانداران ترجیح دارد امّا انسان اگر با همین برترین صفت سخن گفتن خود را کنترل نکند امکان دارد ضررهای جبران ناپذیری به محیط و اجتماع خود وارد کند.

امام علی(علیه السلام)می فرمایند:( اَللِّسانُ سَبُعٌ، اِن خُلِّیَ عَنهُ عَقَرَ؛ زبان درنده ای است که اگر رهایش کنی به تو آسیب می رساند و می دَرَد).¹

باید گفت که هر چه نعمت بزرگتر باشد و از آن نعمت به طور بدی استفاده شود خطرش بزرگتر خواهد بود. خطرناکترین عضو از اعضای یک شخص زبان بی قید و بند او می باشد به گونه ای که در برخی موارد با یک سخن باعث از بین رفتن امنیت و آرامش در جامعه و ریخته شدن خون انسان های بی گناه می شود. 

 از این رو، به این نتیجه دست می یابیم که زبان بی قید و بند و بدون مانع گناهان کبیرۀ زیادی را مرتکب می شود در حالی که اگر این زبان کنترل شود بهترین وسیلۀ خیر و سعادت آدمی می باشد.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص51.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص371.

هشدار دهنده

بسم الله الرحمن الرحیم

 

هشداردهنده

انسان در زندگی خود با افراد بسیاری دوست می شود و از آنها پیروی می کند که برخی از این دوستان خوب بوده و برخی بد هستند حال در این صورت انسان باید بداند که دوست بد به انسان ضربه های جبران ناپذیری خواهد زد و با پیروی کردن از او در سیاهی بدبختی ها فرو می رود.

امام باقر(علیه السلام)می فرمایند:( اِتَّبِع مَن یُبکیکَ وَ هُو لَکَ ناصِحٌ وَ لا تَتَّبِع مَن یُضحِکَکَ وَ هُو لَکَ غاشٍّ ؛ از کسی پیروی کن که تو را می گریاند ولی خیر خواه توست از کسی که تو را می خنداند اما به تو دروغ می گوید و حقایق را وارونه نشان می دهد، پیروی مکن).¹

باید گفت کسانی که انسان را نسبت به پیروزی ها دلگرم می کنند و هم انسان را از خطرات آگاه می سازند دوستان خوبی هستند، بلکه گاهاً اتفاق می افتد که هشدار دادن به خطراتی که انسان را تهدید می کند اثرش مهمتر از بشارت ها باشد چون شخص بشارت دهنده به کارهای نیک زیادی بشارت می دهد، که تغییری در سرنوشت انسان نخواهد داشت؛ امّا شخص هشدار دهنده و برحذر کننده قبل از خطر هشدار می دهد و در غالب موارد موجب برطرف شدن خطرات مهمی می گردد.

بنابراین انسان نباید در زمان بر حذر داشتن و هشدار دادن کسی نسبت به خطرات ناراحت شود، بلکه باید همین هشدار را به منزلۀ یک بشارت به حساب بیاورد.

 

 

---

منابع:

1.کافی،ج2،ص638،ح2.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص367.

ریشه اصلی فساد

بسم الله الرحمن الرحیم

 

ریشۀ غالب فسادها

انسان زمانی که در زندگی تمام انسان هایی که در دنیا زندگی می کنند نگاه می کند، می بیند که غالب انسان های ثروتمند و پولدار غرق در فساد و شهوات هستند امّا چنان نیست که هر فرد ثروتمند و پولدار شهوت پرست و فسادگر باشد.

امام علی(علیه السلام)می فرمایند:( اَلمَالُ مَادَّۀُ الشَّهَوَاتِ؛ مال و ثروت مادۀ اصلی همۀ شهوات است).¹

باید گفت که منظور از شهوات در این روایت به هر علاقۀ مفرط نفسانی و آلوده به هوی پرستی اطلاق می شود و اعمّ است از این که مربوط به شهوات جنسی بوده یا زرق و برق دنیا و یا مقام پرستی و یا امثال اینها باشد.

نکتۀ بسیار روشن آن است که مال نقشی اصلی را در رسیدن به خواسته های نفسانی و شهوات بی حدّ و مرز ایفا می کند و هر چه مال زیاد شود خطر غرق شدن در هوا و هوس ها زیاد است.

بنابراین به این نتیجه دست می یابیم که ثروت مایۀ غرور می باشد و غرور ریشۀ اصلی بسیاری از گناهان است و هر چه مال زیادتر شود بیشتر انسان را به خود مشغول می کند و موجب می شود که انسان از یاد خالق و اطاعت او باز بماند و در مسیر شیطان حرکت کند.

 

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص50.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص361.

گنج پایان ناپذیر

بسم الله الرحمن الرحیم

گنج پایان ناپذیر

همۀ انسانها در دنیا دارای زندگی با تجمّلات و انواع امور مادّی نیستند بلکه غالب انسانها با درآمدهای بسیار کم زندگی می کنند و غالباً با این درآمد کم قناعت می کنند تا بتوانند به راحتی چرخ زندگی را بچرخانند. اگر انسان روحیه ای داشته باشد که با حدّاقل ضروریات زندگی بسازد و به دنبال زرق و  برق و اضافه هایی که فکر و وقت انسان را دائماً به خود مشغول می کنند و او را به کارهای حرام آلوده می سازند، نرود. باید گفت این گونه افراد قانع بوده و در تعریف قناعت جای می گیرند.

حال اگر کسی این روحیه را داشت به ثروت پایان ناپذیر دست یافته است، و با این روحیه انسان همیشه با عزّت و آبرو زندگی می کند و دست نیاز به سوی دیگران دراز نمی کند و در راه تجمّلات و اضافات عمر عزیز خود را بر باد فنا نمی دهد.

از این رو، علت بسیاری از راضی نبودن های مردم از وضع زندگی فقر و کمبود ها نمی باشد، بلکه در غالب موارد همه چیز دارند امّا باز داد و فریادشان بلند است که علت اصلی این داد و فریادها عدم قناعت و توقعات بی حساب می باشد.

شاعر می گوید:

گنج آزادگی و گنج قناعت گنجی است 

                                                              که به شمشیر میسر نشود سلطان را

 

---

منبع:

1.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص358.

وطن و غربت

بسم الله الرحمن الرحیم

وطن و غربت

تمام انسان هایی که خداوند خلق کرده است یک جور نیستند و همه در یک منطقه ساکن نمی باشند بلکه برخی سفید پوست و برخی سیاه پوست و با رنگ های مختلف پوست در جاهای مختلف دنیا زندگی می کنند حال برخی از این افراد ثروتمند و پولدار بوده و برخی فقیر و نیازمند هستند اگر چه در وطن خودشان باشند.

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:( الغِنَی فِی الغُربَۀِ وَطَنٌ؛ وَ الفَقرُ فِی الوَطَنِ غُربَۀٌ؛ بی نیازی در غربت وطن است و نیازمندی در وطن غربت).¹

باید گفت که  همان جایی که انسان در آنجا متولد می شود وطن نام دارد و او در آنجا آشنایان و بستگان زیادی دارد و در مقابل غربت همان جایی می باشد که شخص نه آشنایی دارد و نه دوست خوبی دارد و نه یاری کننده ای دارد که کمکش کند.

 با این حال شخص ثروتمند و غنی به هر کجا که سفر کند همین ثروتش موجب می شود که همه احترامش کنند اگر چه در وطن خودش نباشد؛ امّا افراد نیازمند و فقیر حتّی در وطن خودشان به علت فقر و نیازمند بودن بستگان و دوستان را از دست داده و غالباً به صورت انسانی فراموش شده خواهند شد.

از این رو، باید انسان های مؤمن تلاش و کوشش کنند که بی نیاز شوند و در صورت بی نیاز شدن با ثروت و اموالشان به نیازمندان و فقرا کمک کرده و موجب آسایش آنها بشوند.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص50.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص353.

خالص ترین سخاوت

بسم الله الرحمن الرحیم

خالص ترین سخاوت

انسان در زندگی خویش کاملاً نمی تواند بی نیاز بوده و هیچ گونه نیازی به هم نوعان خود نداشته باشد بلکه در برخی موارد او به دیگران نیاز دارد یا دیگران به او نیازمند هستند، حال انسان باید زمانی که دانست کسی چیزی یا مالی نیاز دارد، اگر قبل از درخواستش  به او داد می توان گفت که این شخص دارای صفت سخاوت است که مراد از سخاوت حالتی درونی است که سبب می شود انسان بخشی از مالش را به نیازمندان و مستحقان بدون عوض گرفتن ببخشد.

از این باب امام علی(علیه السلام)می فرمایند: ( السَّخَاءُ مَا کَانَ ابتِدَاءً ، فَأَمَّا مَا کَانَ عَن مَسأَلَۀٍ فَحَیَاءٌ وَ تَذَمُّمٌ؛ سخاوت آن است که ابتدایی و بدون درخواست باشد؛ اما آنچه در برابر تقاضا داده می شود یا از روی حیاست و یا برای فرار از مذمّت).¹

باید گفت شخصی که از دیگری درخواستی کرد و از آبرویش به طریق درخواست کردن مایه گذاشت، در این حال اگر دیگری چیزی به او داد در واقعیت عوض آبروی او می باشد و نمی توان به آن سخاوت گفت و یا اینکه اگر انسان از کسی درخواستی کند و او بخاطر رودربایستی مالی را ببخشد، این کار را هم به آسانی نمی توان سخاوت و بخشش واقعی گفت چون اگر آن شخص کمک نمی کرد شاید همان درخواست کننده و یا مردم آگاه از این درخواست او را مذمّت می کردند. 

  از این رو بخشش و سخاوت حقیقی و واقعی آن است که انسان بعد از آگاه شدن بر نیازمندی افراد آبرومند، به صورت پنهانی و بدون درخواستشان  مشکلشان را حلّ کند.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص49.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص339.

قادر به مجازات

بسم الله الرحمن الرحیم

 

قادر به مجازات

هر انسانی در طول زندگی خود ممکن است کسی را برنجاند یا از دست کسی رنجیده خاطر بشود و یا اینکه با کسی نزاع و درگیری پیدا کند که در این موارد بهترین راه عفو و گذشت می باشد.

باید گفت که از عوامل ادامه دهندۀ درگیری ها و نزاع ها که گاه بین خانواده ها به وجود آمده و چندین سال طول می کشد، روحیۀ انتقام جویی و عدم گذشت می باشد و هر چه بگذرد این روحیۀ بد شدیدتر می شود. حال آنکه اگر در همان آغاز نزاع یکی از دو طرف گذشت کند این گونه نزاع ها پایان خواهد یافت.

 علاوه بر این روشن است که گذشت کردن و بخشیدن، موجب می شود که اشخاص خطاکار در کار خودشان تجدید نظر کرده و خطا را جبران کنند که این امر بر هیچ انسانی پوشیده نمی باشد.

از این باب است که امام علی(علیه السلام) می فرمایند: ( أَولَی النَّاسِ بِالعَفوِ أَقدَرُهُم عَلَی العُقُوبَۀِ، شایسته ترین مردم به عفو، قادرترین آنها به مجازات است).

و علت شایستگی این است هر اندازه قدرت بر مجازات بیشتر بود گذشت و عفو اهمیّتش بیشتر می شود و نمی توان گفت که این عفو به دلیل ضعف و ناتوانی از مجازات بوده است.

 

---

 

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص48.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین،ج12،ص333.

پنهان بودن عیوب

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پنهان بودن عیوب

در دنیا افرادی هستند که از نظر مادیات و ثروت مادی کانلاً بی نیاز می باشند و در مقابل افرادی هستند که بهرۀ آنها از مال و اموال دنیا کم است. که در غالب موارد نگرش و عقیدۀ مردم در مورد این دو گروه متفاوت است به این صورت که غالباً برای افراد ثروتمند احترام بیشتری قائل می شوند اگر چه دارای عیوب بسیاری باشد.

 در همین مورد امام علی(علیه السلام) می فرمایند:( عَیبُکَ مَستُورٌ مَا أَسعَدَکَ جَدُّکَ، عیب تو از چشم ها پنهان است تا وقتی دنیا به تو اقبال دارد).¹ 

 باید گفت آن زمان که دنیا به فردی روی بیاورد تمام عیوبش را به فراموشی می سپارند، بلکه در برخی موارد عیب او  را هم حُسن می دانند و در مقابل هرگاه دنیا به شخصی پشت کند صفات خوب و پسندیدۀ او نادیده گرفته شده و گاهی همان صفات خوب را عیب می دانند که این گونه برخوردها اشتباه است.

  بنابراین هر گاه دنیا به انسان روی آورد نباید مغرور شده و خود را بدون عیب بداند، چرا که عدّه ای از مردم از روی نادانی و اشتباه عیوب او را نادیده گرفته و چنان از او تمجید می کنند که موجب غرور او می شود.

 

---

    منابع:    

 1.مصادر نهج البلاغه،ج4،ص48.  

 2 کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص329.

دل های وحشی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

دل های وحشی

انسان اگر بخواهد در زندگی خویش با هیچ کس رابطه نداشته باشد و تنهایی زندگی کند غالباً با مشکلاتی روبه رو می شود چون انسان ذاتاً روح اجتماعی دارد و به تنهایی نمی تواند زندگی کند و بسیاری از موفقیت های انسان در سایۀ همان روح اجتماعی می باشد.

امام علی(علیه السلام) می فرمایند: (قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحشِیَّۀٌ، فَمَن تَأَلَّفَهَا أَقبَلَت عَلَیهِ، دل های انسان ها وحشی و رمنده است هر کس با آنها انس گیرد رو به سوی او می کنند).¹

باید گفت که انسان در حیات خویش نسبت به افرادی که آنها را نمی شناسد به گونه ای احساس بیگانه بودن می کند؛ امّا در صورتی که همان طرف مقابل به او نیکی کند و از روی محبّت به او احترام بگذارد در مقابل او رام خواهد شد. مثلاً همین نکته برای اشخاصی که به شهر یا به محلّۀ جدیدی می روند و در آنجا ساکن می شوند کاملاً روشن می شود این شخص از غالب همسایگان نزدیک خودش فاصله می گیرد امّا همین که چند باربه هم سلام می کنند و به دیدارش بروند رابطۀ آنها بسیار محکم می شود.  

 از این رو، باید به این نکته مهم توجّه داشت که انسان نباید با هر فردی به سرعت الفت گرفته و دوست شود و هر فرد ناشناخته ای دوست شود چون الفت گرفتن نیاز به مقدمات دارد همان طوری که دشمنی هم مقدماتی می خواهد.

 

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص48.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص325.