با ارزش شدن

بسم الله الرحمن الرحیم

 

با ارزش شدن

اگر انسان بخواهد برای زندگی کردن در دنیا هیچ گونه تلاش و کوشش نکند زندگی کردن در غالب موارد غیر ممکن می شود چون انسان نیاز به امور مادی و مادیات برای زنده ماندن دارد. پس باید انسان برای زنده ماندن و گذراندن زندگی خویش تلاش و کوشش کند تا به دیگران محتاج نشود که این محتاج شدن ذلّت و خواری می آورد و در مقابل بی نیاز شدن از دیگران ارزش انسان را بالا می برد.

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:( قَدرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدرِ هِمَّتِهِ؛ ارزش هر کس به اندازۀ همت اوست).¹

باید گفت که مراد از همّت همان تصمیم هایی است که انسان برای انجام دادن کارهای مهم می گیرد و برای آنها تلاش و کوشش می کند، حال هر مقدار این تصمیم ها و این تلاش ها گسترده باشند همّت شخص بلندتر است.

و اینکه ارزش هر فردی به اندازۀ همتش است به خاطر آن است که افراد با همت والا غالباً کوشش و تلاش می کنند تا به مقامات بالا دست بیابند که با این حال نباید ارزش وجودی ظاهریش را همین الان ملاحضه کرد بلکه همان نیروی درونشان که همت نام دارد باید معیار به حساب آید.

بنابراین هیچ چیزی افراد را به مانند همتشان بلند مقام نمی سازد و هیچ چیزی، انسان را مانند شهوتش پست نمی کند.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص46.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص309.

مغرورشدن

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بلای غرور

انسان در زندگی خود کارهای زیادی انجام می دهد که برخی از این کارها بد بوده و برخی خوب هستند و در برخی موارد اصلاً کار خوب انجام نمی دهد و بعضی ها هم هستند که اصلاً کار بد انجام نمی دهند.  حال افرادی هستند که وقتی کار بد انجام می دهند بعد انجام کار پشیمان شده و توبه می کنند، در مقابل کسانی هستند که کارهای خوب انجام می دهند امّا همین کارهای خوب را با غرور و خود پسندی از بین می برند.

امام علی (علیه السلام) می فرمایند:( سَیِّئَۀٌ تَسُوءُکَ خَیرٌ عِندَ اللهِ مِن حَسَنَۀٍ تُعجِبُکُ؛ کار بدی که تو را ناراحت و پشیمان می سازد نزد خدا بهتر است از کار نیکی که تو را مغرور می کند).¹

باید گفت دلیل اینکه پشیمانی از گناه نزد خدا بهتر است، این می باشد که وقتی شخص گناه کاری از عمل زشتش ناراحت می شود به طرف توبه و جبران کردن آن می رود حال آنکه کسی که از کار نیکش مغرور می شود قدمی به طرف ریا کاری برمی دارد.

بنابراین توبه کردن آثار بد و شوم گناهان را از بین می برد حال آنکه ریا و خود پسندی در کارهای خوب، انسان را به طرف گناهان کبیره کشانده و او را به پرتگاه ظلمات و تاریکی ها می برد.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص46.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین،ج12،ص305.

متوقف کننده

بسم الله الرحمن الرحیم

 

متوقّف کننده

انسانی که در دنیا زندگی می کند نمی تواند تا ابد زنده باشد بلکه حتماً روزی می میرد و از این دنیا به دنیای دیگر می رود. که از آیات و روایات استفاده می شود که در دنیای دیگر که همان آخرت است حساب و کتابی وجود دارد و هر کس آنچه را در این دنیا کاشته است در آنجا برداشت می کند.

از همین باب امام علی(علیه السلام) می فرمایند: (طُوبَی لِمَن ذَکَرَ المَعَادَ،وَعَمِلَ لِلحِسَابِ؛ خوشا به حال کسی که پیوسته به یاد معاد باشد و برای روز حساب عمل کند).¹

باید گفت زمانی که واژۀ معاد به کار برده می شود انسان دنیایی را تصوّر می کند که در آن اعمال انسان سنجیده شده و نامه های اعمال به دست افراد می باشد؛ که گروهی نامۀ عملشان به دست راستشان است که همان نیکوکارانند و گروهی هم نامۀ عملشان به دست چپشان است که همان بدکارانند، در این حالت همه از سرنوشت خودشان نگران بوده و اضطراب حکمفرماست و در این روز تمام اعضای بدن انسان بر اعمالش چه خوب و چه بد در دادگاه عدل الهی شهادت می دهد و در این حال نیازی به شهادت فرشتگان الهی نیست، هر چند آنها هم شهادت و گواهی بر اعمال انسان خواهند داد.

از این رو، هر انسانی این دادگاه عظیم الهی را باور داشته باشد و دائماً به یاد آن باشد دیگر سراغ گناه و ظلم و فساد نخواهد رفت، چون این گونه ایمان قوی داشتن انگیزۀ عمل می باشد و اگر لغزشی از آن انسان سر بزند فوراً توبه خواهد کرد و سعی در جبران آن نقص دارد.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص40و41.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص293.

نابودی گناهان

بسم الله الرحمن الرحیم

 

نابودی گناهان

بدن انسان به گونه ای خلق نشده است که هیچگاه درد و ناراحتی برایش نباشد بلکه این بدن دائماً سپر بلاها و ناراحتی ها و دردهاست و باید اینها را تحمّل کند تا این تحمل دردها در غالب موارد موجب سالم شدن جسمی و پاک شدن روح از کثیفی ها و آلودگی ها شود.

امام علی (علیه السلام) هنگامی که یکی از یاران خود را بیمار می بیند ضمن احوال پرسی به او می فرماید:( جَعَلَ اللهُ مَا کَانَ مِن شَکوَاکَ حَطّاً لِسَیِّئَاتِکَ؛ خداوند این درد و بیماری تو را سبب ریزش گناهانت قرار داد).¹

باید گفت که این ریزش گناهان با درد و بیماری قطعاً موجب شادی می شود و فشار بیماری و درد را برای انسان کاهش داده و انسان روحیه ای نو برای مبارزه کردن با بیماری و درد پیدا می کند. این نکته روشن است که هر درد و رنج و بلائی فلسفه ای دارد؛ و یکی از این فلسفه ها آمرزش گناهان انسان می باشد؛ یعنی خداوند کریم و بخشنده با این درد و بلاها می خواهد بنده اش را که لغزش هایی داشته در این دنیا پاک گرداند.

علاوه بر اینها، انسان هنگامی که بیمار و گرفتار است به خدای خودش توجّه خاصی پیدا می کند و غالباً با این دردها به یاد مردن افتاده و از گناهان خودش توبه می کند و همین توبه کردن دلیل دیگری برای ریزش گناهان می باشد.

از این رو، در بلاها و بیماری ها برای انسان سه فایدۀ بزرگ می باشد یکی اینکه انسان به یاد خدایش افتاده و دیگر اینکه دعایش در این حال مستجاب می شود و سوم اینکه تمام گناهانش به سبب بیماری و بلاها ریخته می شود.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص39.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص279.

مستحبات بی ارزش

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مستحبّ بی ارزش

خدا انسان را پاک آفریده است و برای پاک ماندن انسان از آلودگی های روحی و جسمی وظایفی را برای او مقرّر کرده است که برخی از این وظایف واجب بوده و برخی حرام و برخی مستحب می باشند که مستحبات نمی توانند جانشین واجبات شوند.

امام علی(علیه السلام) می فرمایند: ( لَا قُربَۀَ بِالنَّوافِلِ اِذَا أَضَرَّت بِالفَرَائِضِ؛ کارهای مستحب اگر به واجبات زیان برساند موجب قرب به خدا نمی شود).¹

باید گفت هر زمانی که کارهای مستحب به واجبات ضرر بزند از ارزش آن کم شده و ثواب کمی خواهد داشت مانند این که شخصی از سر شب تا بعد از نیمه شب به عزاداری مشغول شود و از آن طرف خواب مانده و نماز صبحش قضا شود، پس این مستحبی که به واجبات ضربه می زند بسیار کم ارزش می باشد.

حال به این نتیجه می رسیم که واجبات مصالحی دارند که اگراین واجبات ترک شوند انسان لطمۀ جدّی می بیند در حالی که  مستحبّات این چنین نیستند و این مانند آن است که شخص داروهای اصلی خود را رها کرده و از داروهای غیر ضروری استفاده کند.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص37.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)،ج12،ص265.

انگیزۀ حرکت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

انگیزۀ حرکت

انسان باید برای ادامۀ حیات خویش تلاش و کوشش کند امّا همین تلاش و کوشش هم اندازه ای دارد و اگر از حدّ بگذرد ضرر خواهد داشت. تمام این تلاش ها برای رسیدن به آرزوهاست و شکی نیست که آرزوها انگیزه حرکت انسان برای انجام هر کاری است؛ مثلاً کشاورزی که می خواهد باغ های پر باری داشته باشد در امور کشاورزی تلاش و فعالیت می کند و آن مادری که آرزویش این است که فرزندش در سنین آخر عمر کنار او باشد در حفظ و تربیت کردن فرزندش تلاش می کند.

امّا هر زمانی که آرزوها از حدّ اعتدال گذشت و شخص سراغ امور غیر ضروری یا دست نیافتنی و خارج حدّ برود، باید تمام کوشش خودش را برای رسیدن به آن گذاشته و هر چیزی غیر از آن را فراموش کند و شب و روز دنبال آن باشد. حال این گونه افراد اولاً آخرت را کلاً فراموش می کنند و ثانیاً برای رسیدن به هدف خودشان هر وسیله را مباح می دانند و... در حالی که اگر آرزوها را کم می کردند و به آنچه مورد نیازشان بود قناعت می نمودند، هم وظایف الهی را در وقت خود انجام می دانند و هم از آلوده شدن به حرام الهی در امان بودند و کرامت انسانی خود را از دست نمی دادند.

بنابراین این نکته روشن است که سنگدل شدن از فراموش کردن ذکر خدا و یاد مرگ و قیامت به وجود می آید و افرادی که خدا ، مرگ و قیامت را فراموش می کنند گرفتار آرزوهای دراز هستند.

 

---

منبع:  

 1.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)،ج12،ص241.

نسبت ناروا

بسم الله الرحمن الرحیم

نسبت ناروا

انسان اگر بخواهد از اول زندگی تا آخر زندگی بدون عیب باشد کاری بسیار مشکل است چون تنها بندگان خالص خداوند مانند انبیاء ، معصومین و اولیاء می توانند کاملاً بدون عیب باشند امّا سایر مردم عیب هایی دارند که غالباً مخفی می ماند.

امام علی(علیه السلام) می فرمایند:( مَن أَسرَعَ اِلَی النَّاسِ بِمَا یَکرَهُونَ، قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعلَمُونَ؛ کسی که در نسبت دادن اموری که مردم ناخوش دارند به آنها شتاب کند، مردم نسبت های ناروایی به او می دهند).¹

باید گفت که ذکر عیوب مردم کاری زشت است هر چند این عیوب آشکار باشد. حال انسان نباید منکراتی را که از دیگران سرزده است در ملأ عام اعلام کند، بلکه باید مخفیانه به شخص تذکّر بدهد؛  آشکارا عیب مردم را گفتن سبب ناراحتی آنها می شود و آنها از هر طریقی از خود دفاع می کنند مثلاً گوینده را به چیزهایی که انجام نداده متهم می کنند تا از این راه ارزش سخنانش را کاهش دهند و برای پاک جلوه دادن خود می گویند: فرد آلوده حقّ آن را ندارد که دیگران را متهم به آلوده بودن بکند.

بنابراین اگر انسان می خواهد مردم نسبت های ناروا به او ندهند و احترام او را حفظ کنند باید پرهیز کند از تعبیراتی که مردم را ناراحت می کند تا مردم نیز احترام او را حفظ کنند.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص32.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)،ج12،ص235.

 

پرده پوشی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

پرده پوشی

انسان در طول عمر خود در دنیا گناهان بسیاری را انجام می دهد که بسیاری از این گناهان پوشیده مانده و کسی از آنها مطلع نمی شود.

امام علی(علیه السلام) می فرمایند: ( الحَذَرَ الحَذَرَ فَوَ اللهِ لَقَد سَتَرَ، حَتّی کَأَنَّهُ قَد غَفَرَ؛ از مجازات الهی بر حذر باش بر حذر باش، به خدا سوگند آن قدر پرده پوشی کرده که گویی آمرزیده است).¹

باید گفت که یکی از صفات خداوند ستارالعیوب بودن می باشد. خدا با رحمت وسیعش گناهان مخفی و پنهانی بندگانش را افشا نمی سازد تا آبروی بندگان در نزد دوست و دشمن حفظ شود تا شاید این بندگان از خواب غفلت بیدار شده و به سوی خدا باز گردند و از گناهان خودشان توبه کرده و دست بردارند. امّا غالباً این گونه نیست بلکه افراد از لطف و رحمت الهی سوء استفاده می کنند و گمان می کنند که هیچ گناهی نکرده اند یا اینکه در صورتی که گناهی هم مرتکب شده اند خداوند بدون توبه کردن آنها را بخشیده است.

از این رو، باید اشخاص از این لطف و رحمت خداوند مغرور نشوند چون خداوند عدّه ای از گناهکاران را لایق بخشش نمی بیند؛ و آنها را به حال خودشان رها می کند و مجازات آنها را به تأخیر می اندازد تا بار گناهشان سنگین شود و در آن وقت به شدت مجازاتشان می کند.

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص27.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین،ج12،ص188.

خاموش شدن حتمی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

خاموش شدن حتمی

همۀ انسانهایی که امروز در دنیا زندگی می کنند غیر انسانهایی هستند که زمانهای پیش از آنها می زیستند، چون قرار نیست که انسان تا ابد در دنیا زندگی کند بلکه مدت کوتاهی در دنیا می باشد سپس می میرد.  باید گفت که همۀ انسانها در حال حرکت به سوی پایان عمر می باشند و این امری واقعی است. انسان از همان لحظه ای که از مادر متولد می شود و هر دقیقه و ساعتی که سپری می شود قسمتی از سرمایۀ عمر او کاسته می شود و با هر نفسی که دم و بازدم می کند یک گام به پایان یافتن عمر خود نزدیک می شود، چون عمر انسان در هر حال محدود می باشد و در صورتی که هیچ گونه مشکلی هم برایش پیش نیاید روزی تمام خواهد شد. مثل چراغی که نفتش تدریجاً کم می شود و یک روز تمام شده و چراغ خاموش می شود.

از طرف دیگر عامل های مرگ در حال حرکت به سوی انسان هستند خواه این عامل ها ناگهانی باشند مثل زلزله ها، طوفان، سیل، تصادفات و... یا به صورت بیماری هایی که با گذشتن عمر و ناتوانی اعضا خواه ناخواه انسان را زمین گیر و گرفتار می سازند.

که خداوند در قرآن مجید می فرماید:( قُل اِنَّ المَوتَ الَّذی تَفِرُّونَ مِنهُ فَاِنَّهُ مُلاقِیکُم ثُمَّ تُرَدُّونَ اِلی عالِم الغَیبِ وَ الشَّهادَۀِ فَیُنَبِّئُکُم بِما کُنتُم تَعمَلُونَ؛ بگو آن مرگی که به پندار خود از آن فرار می کنید به یقین با شما ملاقات خواهد کرد سپس به سوی کسی باز می گردید که از پنهان و آشکار باخبر است و شما را از آنچه انجام می دادید با خبر می سازد).¹

پس نتیجه می گیریم که زندگی دنیا غفلت زا بوده و هنگامی که انسان به آن سرگرم شود در غالب موارد همه چیز را فراموش می کند و طوری زندگی می کند که گویی زندگی در دنیا ابدی می باشد.

 

---

 

منابع:

1.سوره جمعه،آیۀ8.ص553.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین،ج12،ص181.

بهترین زهد

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بهترین زهد

در جامعه افرادی هستند که واقعاً فقیر بوده و بهرۀ کمی از اموال دنیا دارند حال آنکه در همین جامعه افرادی هستند که فقیر نیستند و وضعیت مالی خوبی دارند امّا نوعی مریضی دارند که می خواهند همه به آنها توجه کنند به همین دلیل از روی ریاکاری خود را زاهد و تارک دنیا نشان می دهند. این گونه افراد بخاطر جلب قلوب مردم؛ لباس های ساده پوشیده و از غذاهای ساده استفاده می کنند تا مردم به آنها اقبال کرده و بگویند که این شخص مستجاب الدعوۀ است و از این راه مقامی در اجتماع کسب کنند و یا اینکه اموالی را پنهانی جمع کنند.  باید گفت که این گونه افراد زندگی درونی و بیرونیشان بسیار متفاوت است و این افراد در ظاهر زاهد و در باطن مشرک هستند چون ریاکاری نوعی شرک و خودپرستی می باشد.

در نتیجه باید گفت که زاهد واقعی آن کسی نمی باشد که به سراغ دنیا رفته، امّا چون دنیا را به چنگ نیاورده به ناچار لباس زهد به خود پوشیده است. حال آنکه زاهد واقعی فردی است که دنیا به طرف او آمده و او آن را نپذیرفته است و زندگی ساده و زاهدانه را بر تجمل گرایی ترجیح داده است.

 

---

 

منبع:

1.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص175.