مدارای با بیماری

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مدارای با بیماری

بدن انسان در طول زندگی با فراز و نشیبهایی همراه می شود، به این صورت که بدن انسان برای همیشه سالم و تندرست نخواهد ماند و با مریضی هایی همراه است که برخی از این مریضی ها نیاز به درمان دارند امّا راه درمان بیماری ها همیشه این نیست که به پزشک مراجعه کنیم.

از این باب است که امام علی (علیه السلام) می فرمایند: ( اِمشِ بِدَائِکَ مَا مَشَی بِکَ؛ با بیماری ات همراهی کن مادامی که با تو همراهی می کند).¹

گفتار امام(ع) اشاره به این است که تا زمانی که بیماری فشار شدید نیاورده است بگذار بدن بدون نیاز به پزشک و دارو آن را دفع کند. باید گفت این مسئله روشن است که بدن انسان خودش دارای نیروی دفاعی می باشد و هر زمانی که بیماری با قدرت دفاعی بدن از بین برود خواصی دارد از جمله اینکه دیگر زیانهای دارو و درمان برای بدن نخواهد بود و بدن تقویت شده و برای آینده بیمه می شود. البته باید در نظر داشت که هر گاه نیروی دفاعی بدن عاجز بود و نتوانست دفاع کند باید با استفاده از روش دارو و درمان به کمک او برویم تا بیماری را دفع کند، باید اضافه کرد که بسیاری از بیماری ها زمان و دورانی دارند که در صورت پایان یافتن دورانشان خود به خود دفع شده و از بین می روند.

حال اگر انسان در برابر بیماری ها تسلیم شود و با کم ترین ناراحتی در بستر بخوابد با همین خوابیدن به خودش تلقین بیماری می کند که خود تلقین اثر تخریبی زیادی دارد امّا بر عکس اگر برخیزد و کارهای خود را انجام دهد به خودش تلقین سلامتی کرده و این تلقین مؤثر در روحیۀ او خواهد بود.

از این رو باید این نکته تکرار شود که انسان نباید در مراجعه کردن به پزشک و استفاده کردن از داروها که این داروها غالباً اثرات زیان بار بسیاری دارند، عجله کند و باعث نابودی و تخریب نقاط دیگر بدن خود بشود.

 

---

 

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص25.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص171.

ظاهر شدن واقعیت

بسم الله الرحمن الرحیم

 

ظاهر شدن واقعیت

انسان در طول زندگی اعمالی را انجام می دهد که برخی از این اعمال خوب اند و برخی بد هستند که این اعمال خوب و بد در دل و روح انسان اثرات مثبت و منفی می گذارد. باید گفت که اعمال انسان نوعی بازتاب از خواسته های اوست که به طور طبیعی ظاهر می شود؛ حال برخی از آنها اختیاری است مانند تصمیم به فرار هنگام ترسیدن از چیزی، و بخشی غیر اختیاری می باشد مثلاً صورت انسان بی اختیار هنگام غضب و ناراحتی، برافروخته می شود و نیز عکس العمل هایی در اعمال و افعال خودش ظاهر می کند.

امّا باید به این نکته توجه داشت که گاهی انسان چیزی در درون خودش دارد که نمی خواهد آشکارش سازد که در این موارد سعی او این می باشد که دوگانگی بین کردار و سخن با چیزی که در درون دارد، ایجاد کند که ممکن است این دوگانگی هنگامی که انسان هوشیار و مراقب است ظاهر نشود، امّا هنگام عدم توجه و غفلت با سخن یا عمل نسنجیده آنچه در درونش است ظاهر می کند. علاوه بر این پنهان کردن بخشهای غیر اختیاری مثل آثاری که در صورت و چهرۀ انسان به وجود می آید، کاری آسان نیست.

در این مورد امام علی(علیه السلام) می فرمایند: (مَا أَضمَرَ أَحَدٌ شَیئَاً اِلَّا ظَهَرَ فِی فَلَتاتِ لِسَانِهِ، وَ صَفَحَاتِ وَجهِهِ؛ هیچ کس چیزی را در دل پنهان نمی کند مگر این که در سخنان بی اندیشه ای که از او صادر می شود و در صفحۀ صورتش، آشکار می گردد).²

 

---

 

منبع:

1.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص165.

2.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص25.

 

مردعمل بودن

بسم الله الرحمن الرحیم

 

مرد عمل بودن

تمام انسانهایی که در دنیا زندگی می کنند پدر و مادری دارند و پدر و مادر آنها هم پدر و مادری دارند که برخی از این پدر و مادرها و اجداد انسان خوب بوده و برخی بد می باشند. حال انسان اگر بخواهد به درجات عالی از هر لحاظ برسد باید مرد عمل باشد و تلاش و کوشش کند و اگر کسی بخواهد به نسب خودش تکیه کند در خطا خواهد بود.

امام علی(علیه السلام) در این مورد می فرمایند:( مَن أَبطَأَ بِهِ عَمَلُهُ لَم یُسرِع بِهِ نَسَبُهُ؛ کسی که عملش او را از پیمودن مدارج کمال کُند سازد نَسَبش به او سرعت نخواهد بخشید).¹

درست است که نسب عالی از مزایای اجتماعی افراد محسوب می شود امّا در واقع جنبۀ تشریفاتی دارد؛ پس آنچه به واقعیت و حقیقت مقرون است اعمال خود انسان می باشد مثلاً  افراد بسیاری را دیده ایم که از خانواده های پایین بودند ولی به دلیل تلاش و کوشش به مقامات عالی دست یافته اند حال آنکه افرادی هستند که با نسب های عالی به خاطر تنبلی و سستی خوار و بی مقدار شده اند.

از این رو سعدی حالِ این دو گروه را در شعرش به این صورت بیان کرده و می گوید:

وقتی افتاد فتنه ای در شام                                 هر کس از گوشه ای فرا رفتند

روستا زادگان دانشمند                                                   به وزیری پادشا رفتند

پسران وزیر ناقص عقل                                               به گدایی به روستا رفتند

 

 

---

 

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص24.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص147.

فرصت ها

بسم الله الرحمن الرحیم

 

فرصت ها

انسان اگر در محیطی که آن را برای زندگی انتخاب کرده است بنگرد، می بیند که همه چیز در حال تغییر و تحوّل می باشد مثلاً یک درخت با وجود تمام شرایط رشد می کند و میوه می دهد که این آماده بودن اسباب برای رشد درخت همان فرصت نام دارد.

 باید گفت که مراد از فرصت همان آماده شدن کامل اسباب کار خوب می باشد مثل اینکه تمام اسباب برای تحصیل کردن فردی فراهم باشد؛ به این صورت که هم تن سالم داشته باشد و هم استعداد خوب و هم استاد خوب و هم محیط آموزشی خوبی در اختیار داشته باشد که از همه این موارد به فرصت تعبیر می شود.

 امام علی(علیه السلام) در مورد اهمیت استفاده از فرصت می فرمایند:(اَلفُرصَۀُ سَریعَۀُ الفَوتِ بَطیِئَۀُ العَودِ؛ فرصت با سرعت از دست می رود و به زحمت به دست می آید).¹

از این رو باید گفت که تمامی رحمت های الهی که در دنیا نصیب انسان می شود فرصت های زودگذرند؛ مثل جوانی، امنیت، سالم بودن و...که همگی فرصت های زودگذری هستند که باید قدرشان را دانست و گرنه نتیجه ای جز غم و اندوه نخواهد داشت.

 

 

---

منابع:

1.بحارالانوار،ج75،ص113.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص140.

کم رویی و حیا

بسم الله الرحمن الرحیم

 

کم رویی و حیا

اگر انسان در افراد جامعۀ خود اندکی تأمّل کند می بیند که هر فردی به گونه ای رفتار می کند. مثلاً بعضی ها هر کاری را که دلشان بخواهد انجام می دهند و کاری به خوب و بد بودن آن ندارند، در مقابل بعضی ها هستند که در مقابل برخی کارها توقف کرده و آن را انجام نمی دهند.

ریشۀ این دو دسته عمل کردن به داشتن حیا و نداشتن آن برمی گردد. باید گفت که مراد از حیا، ملکه ای نفسانی می باشد که موجب خودداری کردن نفس از انجام کارهای قبیح و بد، به سبب ترس از ملامت می باشد. با این تعریف مشخص می شود که حیا دو نوع است که یکی ارزشمند بوده و دیگری ضد ارزش است؛ حیای ارزشمند آن است که انسان را از هر کار زشت و چیزی که مخالف عقل و شرع است، بازبدارد و حیای ضد ارزش آن است که انسان از یادگیری علوم و یا سؤال کردن از چیزهایی که نمی داند یا احقاق حق در نزد قاضی، اجتناب کند که در عرف از این نوع حیا به کم رویی ناشی از ضعف نفس تعبیر می شود.

ازاین رو، باید گفت که حیا و شرم دوگونه می باشد که یکی حیای عاقلانه است و دیگری حیای احمقانه می باشد؛ که حیای عاقلانه از علم سرچشمه گرفته و حیای احمقانه از جهل سرچشمه می گیرد.

 

---

  منبع:   

   1.پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص138.

ترس نابجا

بسم الله الرحمن الرحیم

 

ترسیدن نابجا

خداوند در وجود انسان صفاتی قرار داده است که هر کدام در جای خود کار مناسب به خود را به نحو احسن انجام می دهند و همین صفات هستند که انسان را از برترین مخلوقات قرار داده است. باید گفت که ترسیدن از عوامل خطر آفرین حالتی است که خداوند در وجود انسان به دلیل حفظ او آفریده است. مثلاً هنگامی که موجود خطرناکی به انسان حمله می کند و شخص خودرا قادر به دفاع  نمی بیند ترس بر او غالب شده و سریعاً از صحنه دور می شود، که این گونه ترس از روی منطق بوده و موهبت الهی برای حفظ کردن انسان از خطرات است، پس این نوع ترس مذموم نیست و ترسیدن بجا سپری برای حفظ انسان در برابر این گونه حوادث می باشد.

اما این نکته را باید گفت که ترسیدن نابجا که از توهم یا عدم مقاومت یا ضعف نفس در مقابل مشکلات به وجود می آید، یقیناًٌ مذموم است و این گونه ترسیدن هاست که شخص را از راه یافتن به مراتب بالا و عالی باز می دارد.

 از این رو، به این نتیجه می رسیم که ترسیدن در جای خود بسیار خوب و عالی است و ترسیدن نابجا با ناامیدی و ذلیل شدن همراه می باشد.

 

---

 

منبع:

1.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص137.

لغزش جوانمردان

بسم الله الرحمن الرحیم

 لغزش جوانمردان

 

انسان در زندگی خودگاه با مسائل و امتحاناتی روبه رو می شود که این امتحانات و گرفتاری های پیرامون آن ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد. باید گفت که در بعضی از این امورات زندگی از انسان لغزش هایی دیده می شود که نباید در این لغزش ها تمام افراد را با یک دید، نگاه است.

در این مورد امام علی(علیه السلام) می فرمایند:( اَقِیلُوا ذَوِی المُرُوءَاتِ عَثَرَاتِهِم، فَمَا یَعثُرُ مِنهُم عَاثِرٌ اِلَّا وَیَدُ اللهِ بِیَدِهِ یَرفَعُهُ؛ از لغزش های افراد با شخصیت و جوانمرد چشم پوشی کنید، چرا که هیچ کس از آنها گرفتار لغزش نمی شود مگر این که دست خدا به دست اوست و او را بلند می کند).¹

این نکته روشن است که هر فردی از افراد انسان به جز معصومین در زندگی خود گرفتار لغزش هایی می شوند، پس در این صورت اگر این افراد با شخصیت و نیکوکار بودند باید به دلیل حسن اعمال و رفتارشان از لغزش هایشان چشم پوشی کرد؛ و هر گونه نقل کردن یا سرزنش یا بزرگ نمایی کاری خطا و بر خلاف انصاف می باشد، چون خدا هم مدافع این گونه افراد است.

از این رو، اگر انسان راه نیکوکاری و جوانمردی را در پیش بگیرد خداوند هنگام لغزش ها او را تنها نخواهد گذاشت و دست او را می گیرد و آبروی او را حفظ می نماید.

 

---

 

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص21.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین،ج12،ص133.

تسلیم آرزوها

بسم الله الرحمن الرحیم

 

تسلیم آرزوها

انسان در دنیا نمی تواند کاملاً بی خیال و بدون فکر کردن به آینده زندگی کند چون هر روز سرنوشتی دامان انسان را می گیرد.  پس باید انسان در طول زندگی خود در دنیا آمال و آرزوهایی داشته باشد تا بتواند به امید آن آرزوها زندگی را سپری کند زیرا آرزوهاست که انسان را به کوشش و تلاش برای رسیدن به اهداف برتر و بالاتر وادار می کند. امّا اگر این آرزوها به صورت نامعقول باشد و تبدیل به آرزوهای دست نیافتنی شود انسان را به خود مشغول می کند و باعث می شود که انسان از خداوند و مرگ و معاد غافل شود و آنچنان سرگرم می شود که ناگهان مرگش فرا می رسد در حالی که دستش خالی است.

ازاین رو باید آرزوهای دور و دراز را ترک کرد چون این آرزوها مانند سرابی هستند که انسان را فریب می دهند و هر کس بر آنها دل ببندد مأیوس می شود.

 

---

منبع:

1.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص129.

پیشی گرفتن تقدیر و تدبیر

بسم الله الرحمن الرحیم

 

سبقت تقدیر و تدبیر

اگر در جامعۀ پیرامون خود نگاهی بیندازیم می بینیم افرادی را که کار و تلاش و کوشش می کنند و در غالب موارد پیروز هستند. اما این نکته نباید فراموش شود که چنین نیست که انسانهای مدیر و مدبّر همیشه پیروز گردند؛ چون گاهی تقدیرات تمام تدبیرات آنها را بر هم می زند.

امام علی(علیه السلام)می فرمایند:( تَذِلُّ الاُمُورُ لِلمَقَادِیرِ،حَتَّی یَکُونَ الحَتفُ فِی التَّدبیرِ؛ حوادث و امور، تسلیم تقدیرهاست تا آنجا که گاه مرگ انسان در تدبیر و هوشیاری او است).¹

باید گفت که اگر چه انسان باید در تمام امور و کارها هوشیارانه عمل کند؛ ولی باید بداند که این چنین نیست که از لطف خدا بی نیاز باشد. خداوند در مواردی برای بیدار کردن انسان و شکستن غرور و غفلتش، اموری را مقدّر می کند که کاملاً در نقطۀ مقابل تمام پیش بینی ها و تدبیرهای انسان است تا به او این نکته را بفهماند که در پشت این دستگاه، قدرتی است که کسی بی نیاز از لطف او نمی باشد.

از این رو، انسان نباید از تقدیرات الهی و این که همه چیز به دست اوست غافل شود و نیز نباید دست از تلاش و کوشش خود بردارد.

 

 

---

منابع:

1.مصادرنهج البلاغه،ج4،ص17.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص113.

 

بی مهری بستگان

بسم الله الرحمن الرحیم

 

بی مهری بستگان

در دنیا هر کس آشنایان و بستگانی دارد که می تواند در مواقع سختی ها به آنها تکیه کند،  حال برخی از این بستگان انسان را در سختی ها یاری می کنند و برخی یاری نمی کنند.

امام علی(علیه السلام)می فرمایند:(مَن ضَیَعَّهُ الاَقرَبُ اُتِیحَ لَهُ الاَبعَدُ؛ کسی که نزدیکانش او را رها سازند آنها که دورند برای حمایت از او و یاری اش آماده می شوند).¹

پس هر کسی که نزدیکانش نسبت به او بی مهری کرده و او را رها کردند نباید از این جریان نا امید گردد؛ چون خداوند راه های دیگری به سوی او خواهد گشود. و از حکمت و رحمت الهی این است که انسانها به وسیلۀ بستگان و دوستان نزدیک حمایت شوند؛ اما در صورتی که آنها به وظیفۀ خود عمل نکرده و صلۀ رحم را قطع کردند ، خداوند این مسئولیت را بر عهدۀ دیگران می گذارد تا این بنده اش در میان توفان حوادث و گرفتاری ها تنها نباشد.

از این رو، اگر نزدیکان و بستگان از نیروهای یکدیگر استفاده نکنند و نسبت به هم بی اعتنا باشند، این عوامل سبب می شود که دور افتادگان آنها را بربایند و از وجود آنها بهره بگیرند.

 

---

منابع:

1.مصادر نهج البلاغه،ج4،ص15.

2.کتاب پیام امام امیرالمؤمنین(ع)،ج12،ص105.